UWAGA! Ten serwis używa cookies i podobnych technologii.

Brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to. Czytaj więcej…

Zrozumiałem
 

Postawy rodziców

Postawy rodziców a cechy dziecka

 

Zachowanie rodziców może wypaczyć charakter

 

Postawa rodziców wobec dzieci może stwarzać warunki do szybkiego i pełnego rozwoju dziecka, jak i hamować jego umiejętności poznawcze oraz społeczne. Niewątpliwie stosunek matki i ojca do dziecka wpływa na kształtowanie się osobowości młodego człowieka. Ekstremalnie niewłaściwe postawy rodzicielskie mogą nawet bardzo silnie wypaczyć charakter dziecka i uczynić je psychopatycznym bądź skrajnie nieporadnym człowiekiem. Postawa rodzicielska to inaczej sposób, w jaki rodzice ustosunkowują się do tego, że są rodzicami, jak rozumieją swoją rolę jako matki i ojca, czy ustawiają się pozycji autorytetu i władcy, czy wręcz przeciwnie - obserwują tylko dziecko i uważają swoją rolę za służebną wobec dziecka i jego potrzeb. Czy traktują jej jako cel swoich marzeń, czy przeszkodę w realizacji swoich dążeń. Możemy wyróżnić osiem głównych postaw rodziców i na ich podstawie określić, jaki dany model postępowania ma wpływ na przyszły charakter dziecka.

 

1. Postawa odtrącająca.
Dominującym elementem tej postawy jest poczucie, że dziecko to przede wszystkim obowiązek, a w domyśle także ciężar (zarówno pod względem emocjonalnym, organizacyjnym jak i finansowym). Rodzic taki nie specjalnie lubi przebywać ze swoim dzieckiem, stale krytykuje je i wytyka mu błędy, kieruje nim stosując rozkazy, surowe kary i konsekwencje niedociągnięć.
Jakie cechy i zachowania wywołuje to u dziecka? Taka postawa kształtuje u dziecka agresję (często rozładowywaną na innych), gniew, kłótliwość, stosowanie kłamstwa jako metody na przetrwanie, dziecko takiego rodzica bywa aspołeczne, nie chce się angażować w projekty grupowe, zdarzają się też zachowania nerwicowe.
U dzieci rodziców odtrącających często dochodzi do zahamowania rozwoju uczuć wyższych. Jako nastolatki mają też trudności w przystosowaniu się do sytuacji, często są też bezradne i nie potrafią kreatywnie rozwiązywać problemów.;

 

2. Postawa unikająca.
Ten typ reprezentują tzw. rodzice wyluzowani. Są oni pozornie liberalni, sprawiają wrażenie niedbałych wychowawczo, czasami wręcz obojętnych. Kontakt z dzieckiem jest luźny, relacje niewymagające, ograniczone do minimum. Rodzic mało interesuje się sprawami dziecka, pozostawia je bez pomocy, nie bierze udziału w jego zabawach, pracach domowych i przyjemnościach. Rodzice tacy zachowują dystans uczuciowy wobec dziecka, w relacjach brak spontaniczności i serdeczności.

 

Jakie cechy i zachowania wywołuje to u dziecka? Taka postawa rodziców powoduje, że dziecko staje się niezdolne do stałych uczuć, nie nawiązuje trwałych więzi uczuciowych, ale nie ma też umiejętności do dokonywania obiektywnych ocen, nastawione jest na bycie w wiecznej opozycji. Bywa nieufne, bojaźliwe i łatwo popada w konflikt ze szkołą i rodzicami. Często dziecku rodziców unikających brakuje wytrwałości w dążeniu do celu, szybko się zniechęca, ma także trudności z koncentracją i częste problemy w nauce.

 

3. Postawa nadmiernie ochraniająca.
Tacy rodzice strasznie boją się o swoje dziecko. Chronią je od pierwszych dni życia - pierwsze kroki malucha są dla nich dramatem, bo ich celem i głównym zadaniem jest ustrzeżenie malucha przed samodzielnością, która w ich rozumieniu oznacza niebezpieczeństwa. Chronią je więc przed wysiłkiem, pracą i odpowiedzialnością. Ustawicznie pobłażają, usuwają z drogi wszystko, co niesie ze sobą jakiekolwiek ryzyko, tworzą cieplarniane warunki rozwoju.

 

Jakie cechy i zachowania wywołuje to u dziecka? Taka postawa powoduje w rezultacie, że dzieci wyrastają na osoby bierne, nastawione na branie, a nie dawanie, infantylne, bez inicjatywy. Zdarza się, że ta postawa rodziców powoduje zachowania odwrotne: dziecko robi się zarozumiałe, egoistyczne, awanturnicze, zuchwałe i samolubne. U dzieci takich rodziców niemal zawsze występuje opóźnienie dojrzałości emocjonalnej i społecznej.

 

4. Postawa nadmiernie wymagająca.
Przy tej postawie rodzice stawiają dziecku wygórowane wymagania. Maluch od pierwszych lat życia funkcjonuje pod presją przesadnych wymagań rodziców i nie może im sprostać. Rodzice zaś krytykują go lub dopingują, zmuszając do wysiłku ponad możliwości. W ich rozumieniu, starają się "ciągnąć dziecko" w górę, motywować do lepszej pracy i szybszego rozwoju.

 

Jakie cechy i zachowania wywołuje to u dziecka? Powoduje to bunt i protest. Dziecko rodziców nadmiernie wymagających nie wierzy we własne siły, jest niepewne i lękliwe do tego stopnia, że czasami cierpi wręcz z powodu obsesji. Zdarza się także przewrażliwienie, uległość, nadpobudliwość, trudności z koncentracją. Dziecko ma poczucie traktowania z pozycji siły, bez poszanowania jego indywidualności.

 

5. Postawa akceptacji dziecka.
Rodzice przyjmują potomka ze wszystkimi jego słabościami, śmiesznostkami, atutami - po prostu takie, jakie jest. mama i tata chwalą dziecko, gdy jest powód, a gdy jest potrzeba - upominają je, ale nie potępiają jego osoby. Poznają jego potrzeby i zaspokajają je.

 

Jakie cechy i zachowania wywołuje to u dziecka? W tych warunkach dziecko ma poczucie bezpieczeństwa i jego rozwój przebiega prawidłowo. Dziecko rośnie wesołe, przyjacielskie, współczujące, pogodne, miłe, otwarte, empatyczne, a dzięki poczuciu bezpieczeństwa - odważne. Postawa ta sprzyja również kształtowaniu się zdolności do nawiązywania trwałych więzi emocjonalnych.

 

6. Postawa współdziałania z dzieckiem.
Dziecko uczestniczy w życiu rodzinnym, w pracach domowych i rozrywkach, które są dostosowane do jego potrzeb, możliwości i wieku. Zdarza się jednak, że rodzice tacy mają tendencję do "wydoroślania" malucha - wprowadzania go w takie sfery życia, które nie są jeszcze dla niego odpowiednie.
Jakie cechy i zachowania wywołuje to u dziecka? Współdziałanie zaspokaja potrzeby kontaktu z rodzicami. Powoduje to, że dziecko staje się ufne wobec rodziców, zwraca się do nich po radę i pomoc w momentach trudnych. Wierzy we własne siły. Dzięki tej postawie dziecko jest wytrwałe, zadowolone z własnej pracy, zdolne do współdziałania i podejmowania zobowiązań. Zdarza się, że dzieci takie, uczestniczące w świecie dorosłych, bywają zarozumiałe i przemądrzałe, nad wiek "przeintelektualizowane", przekonane o tym że "one już mogą, rozumieją".

 

7. Postawa zapewnienia dziecku swobody.
Rodzice jak najczęściej, w miarę chęci i możliwości malucha, stwarzają okazję do zaspokojenia dziecięcej potrzeby aktywności i samodzielności. Rodzice tacy wiedzą, że mimo stopniowego fizycznego oddalania się dziecka od mamy i taty, więź emocjonalna staje się coraz silniejsza. Uznawanie swobody aktywności rozwija pomysłowość, oryginalność, dążenie do pokonywania przeszkód i łatwość w przystosowaniu do różnych sytuacji społecznych.

 

Jakie cechy i zachowania wywołuje to u dziecka? W tych warunkach dziecko jest zdolne do kontaktów zarówno z dorosłymi jak i z rówieśnikami, staje się uspołecznione i rozsądne, bo zna konsekwencje swoich zachowań. Ma dużą łatwość w dostosowywaniu się do różnych sytuacji, umie pokonywać przeszkody, jest pomysłowe. Często ma tendencję do przewodzenia grupie w sytuacjach kryzysowych, umie szukać samodzielnych rozwiązań w sytuacjach niestandardowych.

 

8. Postawa uznająca równe prawa dziecka.
Rodzice unikają dyscypliny i rygoru, oczekują od dziecka dojrzałego zachowania i zawsze są gotowi mu pomóc. Przejawiają szacunek dla jego indywidualności. Umieją być przyjacielem dziecka, poważnie traktując jego wszystkie przeżycia, jak przeżycia innych dorosłych członków rodziny. Traktują syna lub córkę od pierwszych lat jak partnera do rozmowy i działania.

 

Jakie cechy i zachowania wywołuje to u dziecka? Postawa ta rozwija lojalność, solidarność z innymi członkami rodziny, sprzyja powstawaniu realistycznego obrazu samego siebie, pobudza do przejawiania własnej inicjatywy. Dziecko ma poczucie uznania i szacunku - czuje się ważne. Szybko staje się gotowe do podejmowania odpowiedzialnych zadań, doprowadza podjęte działania do końca.

 

Na szczęście jest mama i tata...

 

Rzadko zdarza się, ze postawy obydwojga rodziców są jednakowe. W sytuacji, gdy jedno z rodziców przejawia którąś z negatywnych postaw (pierwsze cztery), dobrze by było, gdyby drugie niejako niwelowało jej cechy dominujące. I często się tak dzieje, że np. dziecko, którego jedno z rodziców przyjmuje postawę nadmiernie wymagającą ma drugie z rodziców o postawie nadopiekuńczej itd.

 

 

Na podst. prac Leo Kannera, Anny Roe i Marii Ziemskiej